Phật giáo Việt Nam trong kỷ nguyên 4.0 và xã hội số

Qua hàng triệu năm, từ thuở sơ khai cho đến thời hiện đại, trải qua bao quá trình hình thành về trí tuệ cũng như cuộc sống nhưng vào thời đại nào cũng đều gắn liền với một ý thức tâm linh nhất định. Vậy chúng ta đã trải qua những giai đoạn tâm linh nào và tâm linh trong kỷ nguyên 4.0 là gì?

1. Giai đoạn 1: Vào thời gian này tuy tổ chức xã hội còn đơn giản nhưng con người đã tin vào các yếu tố “Trời- Đất”, với những nghi thức tế, lễ, dâng, hiến “Trời – Đất” để mong muốn có được sự an lành trong đời sống, trong công cuộc mưu sinh hàng ngày mà những yếu tố thiên tai, dịch họa,… luôn cận kề.

2. Giai đoạn 2:Lúc này con người vẫn tin vào các yếu tố tự nhiên nhưng đã có sự tin vào thần thoại, truyền thuyết được hình thành gắn với những con người cụ thể hoặc được thần thoại hóa lên,… vì trong ý thức của người dân thuộc các bộ tộc, bộ lạc, cộng đồng, đất nước đó xuất hiện những người có ảnh hưởng, có công giúp đỡ nhân dân và được nhân dân trong công động đó tôn xưng phong thần, thánh,…

3. Giai đoạn 3: đã có sự du nhập tôn giáo, trong đó có Đạo Phật

4. Giai đoạn 4: Đạo Phật tồn tại và phát triển cho đến ngày nay. Trải qua rất nhiều hành trình từ lúc du nhập, qua các triều đại, hưng thịnh vào các triều đại Lý, Trần và cũng có lúc suy yếu như vào thời Lê sơ. Nhưng dù mỗi lúc khác nhau, Phật giáo vẫn giữ một vai trò quan trọng trong đời sống tâm linh của người dân Việt Nam xưa và nay.

   Tuy là tổ chức tôn giáo đang được phục hưng, nhưng khác với các tôn giáo khác, Phật giáo không phải là tôn giáo xa lạ với bà con. Khẳng định vai trò và vị thế của Phật giáo, của Giáo hội Phật giáo Việt Nam với bà con các dân tộc trên địa bàn. Vai trò tiên phong gương mẫu của tôn giáo vì hòa bình, truyền thống đồng hành cùng dân tộc…

   Vai trò tác động vào nhận thức, giúp bà con tránh các hủ tục, mê tín dị đoan…Và đặc biệt vai trò của Phật giáo đã tác động vào tư tưởng, nhận thức của bà con qua các nghi lễ tôn giáo, như ăn chay, phóng sinh, bố thí, tục cúng Rằm, đi lễ chùa, qua các nghi thức như ma chay, cưới hỏi…sẽ có tác động và xoay chuyển các tập tục truyền thống như tục đốt vàng mã, xin xăm – bói quẻ, tục cúng bái đa thần linh giáo, cúng ma, cúng giàng...

   Bước vào thiên niên kỷ mới, trên nền tảng của cuộc cách mạng số với các công nghệ như internet vạn vật (IoT), trí tuệ nhân tạo (AI), thực tế ảo (VR), tương tác thực tại ảo (AR), mạng xã hội, điện toán đám mây, di động, phân tích dữ liệu số (SMAC),v.v,nhân loại tiến vào kỷ nguyên chuyển hóa thế giới thực thành thế giới số. Đồng thời Phật giáo cũng có những bước chuyển mình mạnh mẽ trong cuộc công nghiệp 4.0

   Thay vì thụ động như trước, Phật giáo ngày càng mở rộng, đầu tiên phải kể đến đó là xây dựng nhiều trường dạy Phật học như 35 trường Trung Cấp Phật học, 9 Trường Cao đẳng Phật học, và 4 Học viện Phật giáo. Phật học được đối xử ở các môi trường đại học Phật giáo này không như là một niềm tin tôn giáo mà như một ngành khoa học xã hội nhân văn. Do vậy, khối kiến thức chung về các ngành khoa học và phương phương pháp khoa học luôn chiếm một tỉ lệ khá lớn trong chương trình đào tạo của các Học viện.

   
   

   Thứ hai đó là tự chủ kinh tế với loại hình kinh tế tu viện đã góp được phần nào kinh phí để duy trì chùa đồng thời cũng gần gũi hơn với đời sống nhân dân.

   
   

   Thứ ba là các chương trình từ thiện, thiện nguyện. Làm việc từ thiện một cách tình nguyện vô tư là một thuộc tính của Phật giáo. Đặc biệt, hiện nay khi mặt bằng chất lượng về đời sống kinh tế của người dân tương đối tốt hơn, Giáo hội chủ trương đẩy mạnh công tác xã hội nhằm tăng cường năng lực cho cá nhân và cộng đồng. Đồng thời là các tổ chức từ thiện, giúp đỡ những hoàn cảnh còn khó khăn, bất hạnh được các tu sĩ và Phật tử thực hiện đó đây khắp nước là những hiện thể sống động của tinh thần nhập thế vậy.

   Thứ tư là Hoằng pháp và truyền thông Giáo hội có hai ban ngành là Hoằng pháp và Truyền thông. Hai ban ngành này hoạt động độc lập nhưng tương quan mật thiết. Hoằng pháp là phát triển, khiến Phật pháp lan rộng xã hội nhân quần bằng nhiều phương thức và phương tiện khác nhau. Còn truyền thông, theo nghĩa hẹp, đó là hình thái hoằng pháp bằng phương tiện đặc biệt, ứng dụng phương tiện công nghệ IT hiện đại, nhằm tối đa hóa sự lan rộng, sự nhập thế của Phật giáo: một hiện thể nhập cuộc mang hơi thở của thời đại.

   
   

   Với những công nghệ hiện nay, Phật giáo đã tận dụng triệt để gây dựng nên mạng xã hội Phật giáo Butta là nơi truyền thông điệp từ bi, hòa ái, nhân văn đến phật tử và cộng đồng.

   Đây sẽ là địa chỉ truyền tải giáo lý đạo Phật đến với mọi người, giúp con người hướng thiện, hướng thượng. Mạng xã hội Phật giáo Việt Nam sẽ đưa những thông điệp từ bi, hòa ái, bất bạo động, bình đẳng, nhân văn của đức Phật ăn sâu vào nếp sống, nếp nghĩ của con người. Nhờ đó mà Phật tử gần xa có thể theo dõi những bài đăng, bài pháp thoại, những tin tức Phật giáo trong và ngoài nước. Thể hiện tính hội nhập, bắt kịp với xu hướng thời đại

   Hôm nay, thế giới và đất nước đều đang cuồn cuộn trong làn sóng CMCN 4.0, Phật giáo Việt Nam với đại biểu là Giáo hội PGVN hẳn không thể là kẻ ngoài cuộc, nhưng vẫn còn chậm và những ứng dụng còn chưa khả quan. Tuy nhiên có thể “chậm để chắc”, nhưng nếu quá chậm thì sẽ bỏ lỡ cơ hội và sẽ mãi mãi tụt hậu và cuối cùng thành kẻ bên lề. Phật giáo Việt Nam với sứ mệnh nhập thế “hộ quốc an dân” không bao giờ là kẻ bên lề đối với dân tộc Việt Nam.